อัญชันเป็นไม้เลื้อย ดอกอัญชันมีทั้งดอกซ้อนและดอกเดี่ยว (ดอกลา) มีทั้งอัญชันดอกขาว และอัญชันดอกน้ำเงิน ที่นิยมใช้มาปลูกผมปลูกคิ้วคือดอกม่วง คนยุค 2000 จะรู้จักอัญชันจากแชมพูสระผม และครีมนวดผม ที่มีการนำสาร สกัดจากอัญชันผสมลงไป เพราะคนโบราณเชื่อกันว่า อัญชันช่วยปลูกผมปลูกคิ้ว ดังเช่นในกาพย์ห่อโครงนิราศธารอโศกบรรยายไว้ว่า
"อัญชันคิดอัญชัน ทาคิ้วมันกันเฉิดฉาย ชำเลืองเยื้องตาชาย ชายชมนักมักแลตาม"
อัญชันจึงเป็นเครื่องสำอางสำหรับสาวสมัยก่อน ที่ยังไม่มีเทคโนโลยีในการเขียนคิ้วถาวร ทั้งช่วยทำให้คิ้วมันเฉิดฉายและช่วยปลูกคิ้ว ในเด็กที่ผมบางก็มักนิยมใช้อัญชันไปขยี้ทาหนังศ๊รษะไว้ เชื่อว่าน้ำคั้นจากดอกอัญชันทำให้ผมดกดำได้ ที่เป็นเช่นนั้นอาจเป็นเพราะว่า ดอกอัญชันมีสารแอนโทรไซยานิน ซึ่งมีคุณสมบัติเพิ่มการไหลเวียนของเลือดในหลอดเล็กๆ ทำให้เลือดไปเลี้ยงรากผมมากขึ้น ดอกสีน้ำเงิน มีสารจำพวกแอนโธไซยานิน (anthocyanin) ซึ่งเป็นสารที่จะเปลี่ยนสีตามความเป็นกรดด่าง ถ้าสภาพออกมาทางด่างจะให้สีน้ำเงินเข้ม ถ้าสภาพออกไปทางกรดจะให้สีออกแดง สีจากดอกอัญชันนิยมแต่งสีน้ำเงินในขนมต่างๆ เช่น ขนมเรไร ขนมขี้หนู ขนมน้ำดอกไม้ ขนมชั้น และยังสามารถทำให้ได้สีม่วง โดยนำดอกอัญชันมาบดเติมน้ำเล็กน้อย กรองคั้นเอาแต่น้ำซึ่งจะได้สีน้ำเงิน เติมมะนาวลงไปเล็กน้อยจะได้สีม่วง
นอกจากใช้อัญชันแต่งสีผสมอาหารแล้ว บางท้องที่ยังนิยมทำน้ำดอกอัญชันดื่มแก้กระหายอีกด้วย วิธีทำก็ง่ายมาก เพียงใส่น้ำลงในหม้อสัก 4 แก้ว ต้มให้เดือด หลังจากนั้นใส่ดอกอัญชันสดหรือแห้งก็ได้ประมาณ 1 หยิบมือ (4 กรัม) ต้มต่อสัก 5 นาที จะได้น้ำอัญชันสีน้ำเงินสวยใส ใส่น้ำตาลกรวดพอหวาน จะดื่มแบบร้อนหรือเย็นก็ได้ ปัจจุบันพบว่า สารแอนโธไชยานินที่มีอยู่มากในดอกอัญชันนี้ มีประโยชน์มากมายต่อสุขภาพ เช่น การเพิ่มความสามารถในการมองเห็น เนื่องจากสารตัวนี้ไปเพิ่มการไหลเวียนในหลอดเลือดเล็กๆ เช่น หลอดเลือดส่วนปลาย การเพิ่มการไหลเวียนของหลอดเลือดส่วนปลายนี้ จะทำให้กลไกที่ทำงานเกี่ยวกับการมองเห็นแข็งแรงขึ้น เพราะมีเลือดมาเลี้ยงมากขึ้น
มีการศึกษาวิจัยทางคลินิก เกี่ยวกับความสามารถของสารแอนโธไซยานิน ในการเพิ่มประสิทธิภาพของตา เช่น ตาเสื่อมจากโรคเบาหวาน โรคต้อหิน โรคต้อกระจก เป็นต้น สารแอนโธไซยานินนี้ จะพบในผลไม้และดอกไม้ที่มีสีน้ำเงิน สีแดง หรือสีม่วง มีคุณสมบัติเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ (antioxidant) จากธรรมชาติ โดยที่พืชจะสร้างสารนี้มา เพื่อป้องกันดอกหรือผลตัวเอง จากอันตรายของแสงแดดหรือโรคภัยของตัวเอง
คงไม่ต้องเดาว่า ถ้าเราจะทำน้ำดอกอัญชัน หรือผสมอัญชันเป็นสารแต่งสีในขนมต่างๆ เช่นขนมชั้น ขนมขี้หนู วุ้นกระทิ ถั่วแปบ ซ่าหริ่ม ขนมเรไร ขนมน้ำดอกไม้ เหล่านี้นั้น จะมีประโยชน์อย่างไรต่อสุขภาพ ตำรายาไทยยังได้กล่าวถึงสรรพคุณของอัญชันไว้ว่า รากมีรสเย็นใช้เป็นยาขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะพิการ เป็นยาระบาย ช่วยบำรุงสายตา แก้ตาอักเสบ ตาฟาง ตาแฉะ นอกจากนี้ยังมีการนำรากอัญชันมาถูฟันแก้ปวดฟัน ทำให้ฟันคงทนแข็งแรง เมล็ดใช้เป็นยาระบายแต่จะทำให้คลื่นไส้อาเจียน
อัญชันปลูกง่ายมีสีสวย นิยมปลูกเป็นไม้ประดับและยังสามารถใช้เป็นเครื่องสำอางชั้นดีได้อีกด้วย
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น